Leeghoofd
Hoe meer ik over religies lees, hoe meer ik besef dat mijn kennis beperkt is. Een razend frustrerende constatering, dat is wat Aristoteles moet hebben gevoeld toen hij ‘hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niets weet’ opschreef. En die constatering wordt door mij met grote regelmaat bevestigd. Vooral in de klas.
Studenten uit het buitenland zijn altijd nieuwsgierig naar welke docent ze voor zich hebben staan. Een van de eerste vragen (na de vraag of ik getrouwd ben en of ik kinderen heb) is: “Wat heeft u gestudeerd?” Dus als ik tijdens het voorstelrondje aan Nadia uit Afghanistan, Kenana uit Syrië en Chris uit Rwanda vertel dat ik me bezighoud met religies, willen ze wél even iets zeker weten: ben ik de vijand? En ik snap het.
Vele studenten zijn hun thuisland ontvlucht voor geweld, dat vaak gerelateerd is aan etniciteit, dat weer verbonden is aan religie. Hoe fanatiek is die docent dan, die tegenover je staat en vertelt dat ze zich met God en alles daaromheen bezighoudt? Is ze christen? Is ze moslim? En welke stroming dan? De studenten zeggen niks, maar ik zie dat ze van alles voelen. Het zijn minuscule trekken in hun gezichten. Het aanspannen van de oogspieren. Hoofden die iets schuin draaien. Er wordt te lang níet gereageerd. De lucht bevriest, soort van.
Meestal is er wel een dappere student die het ongemak durft te doorbreken. Dit keer is het een Indonesische die mij vraagt: “Wat is uw eigen geloof?” In godsnaam dan maar, denk ik. Daar gaan we weer. “Ik weet het niet”, zeg ik. Waarheid. En weer die stilte.
Ze knikken vriendelijk, minzaam en zelfs met een vleugje medelijden. Bij hen is er geen sprake van functionele twijfel. Ze zijn overtuigd moslim, of christen, of iets anders. Hoe vaak ze ook gevlucht zijn voor religieus geweld, hun geloof is de allerbelangrijkste leidraad in hun leven. Na mijn bekentenis loop ik langs het tafeltje waar Chris uit Rwanda zit. Hij kijkt op en fluistert hij mij toe dat hij christelijk is. Zijn prachtige ogen lichten op. Zo’n liefdevolle glimlach. Een vonkje vliegt naar mij over.
Wat moet je eigenlijk weten over een geloof, om het aan te hangen? En wat doen feiten er eigenlijk toe? Zelfs Aristoteles zou, als hij naast mij had gestaan, met zijn mond vol tanden hebben gestaan.
